VERTROUWENSPERSOON INTEGRITEIT

Werknemers moeten veilig een (vermeende) misstand kunnen melden bij hun werkgever. Sinds juli 2016 is voor werkgevers met meer dan 50 werknemers een interne klokken-luidersregeling verplicht. De regeling voorziet in een meldprocedure en in een functionaris bij wie vertrouwelijk overlegd kan worden over al dan niet melden. Deze Vertrouwenspersoon Integriteit kan zowel intern als extern worden aangesteld. Organisaties kunnen ervoor kiezen een extern vertrouwenspersoon aan te stellen als vertrouwenspersoon integriteit.

Gelukkig komen misstanden en integriteitsschendingen niet vaak voor in organisaties, maar als het gebeurt, is het zaak er zorgvuldig mee om te gaan om afbreukrisico en imagoschade te voorkomen.

De functie van vertrouwenspersoon integriteit (VPI) is wezenlijk anders dan die van de vertrouwenspersoon omgewenste omgangsvormen. De vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen (VPO) heeft te maken met een persoon die zich slachtoffer voelt; hem of haar is iets aangedaan. Hij of zij heeft emotionele steun en een luisterend oor nodig. De vertrouwenspersoon zal met de persoon meedenken over interventies die de situatie voor hem of haar verbeteren. Het belang van de persoon die slachtoffer is staat voorop. Voorkomen moet worden dat deze persoon nog meer schade oploopt. De VPO zal daarom geheimhouding betrachten van hetgeen hem of haar in de functie van vertrouwenspersoon ter ore is gekomen, en zal geen actie ondernemen zonder toestemming van de melder. Ook laat de VPO de regie bij de melder.

De VPI hoeft zich daarentegen niet zozeer te verdiepen in het gevoelsleven van de persoon die een melding doet van een integriteitschending. De melder is immers niet zelf het slachtoffer. Dit betekent dat niet de melder primair belang heeft bij de melding, maar de organisatie. Het bevoegd gezag moet zijn verantwoordelijkheid voor de integriteit van de organisatie kunnen nemen, en passende maatregelen treffen om een einde te maken aan de integriteitinbreuk.

De VPI dient er daarom alles aan te doen om ervoor te zorgen dat het bevoegd gezag de benodigde informatie krijgt om de inbreuk te beëindigen. Zo kan de melding geanonimiseerd worden doorgegeven. De VPI is dan boodschapper. Het is ook mogelijk om voorafgaand aan een melding met de vertrouwenspersoon te sparren over de geconstateerde misstand en de te hanteren werkwijze. Een dergelijk gesprek is wel vertrouwelijk en heeft geen consequenties.

Er zitten voordelen aan de combinatie van de functies vertrouwenspersoon ongewenste omgangvormen (VPO) en vertrouwenspersoon integriteit (VPI). De samenvoeging van de functies voorkomt bijvoorbeeld verwarring bij medewerkers over bij welke vertrouwenspersoon ze moeten zijn. De verschillende benadering van de vertrouwelijkheid kan tot conflicterende situaties leiden wanneer beide functies intern worden samengevoegd. Daarnaast verschillen de vereiste kennis en (gespreks)vaardigheden voor een vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen van die van de vertrouwenspersoon integriteit.

Een externe vertrouwenspersoon integriteit is dan een veilige, vertrouwde oplossing. Medewerkers kunnen hun melding doen bij de vertrouwenspersoon en bespreken op welke wijze een melding wordt gedaan aan bijvoorbeeld de beleidsmedewerker integriteit binnen de organisatie.